مصطفی عقاد و سینمای دینی

چکیده در این پژوهش، با توجه به اهمیت دین به مثابه نظم دهنده زندگی اجتماعی و سینما به مثابه مهمترین هنر دیداری امروز، قابلیت و امکان سازگاری دین و سینما بررسی شده است. به این منظور، در آغاز انعطاف پذیری سینما به مثابه یکی از وسایل ارتباط جمعی بررسی شده و سپس ویژگی های مبلغ دینی ارائه گردیده است. از آنجا که فیلم های فراوانی درباره پیامبران و قدیسان و حکایت های دینی ساخته شده است و به تدریج تماشاگران و برخی از نظریه پردازان سینما آنها را فیلم های تاریخی یا دینی نامیده اند، لازم است نخست این اصطلاح بررسی شود و آنگاه ویژگیهای این نوع سینما معرفی گردد. در این پژوهش به نمونه هایی از فیلم های یهودی، مسیحی و اسلامی پرداخته می شود و دو نمونه بنیادین، یعنی سینمای مصر و ایران پس از انقلاب، به عنوان معرف سینمای دینی اسلامی انتخاب شده است. در بحث تصویر و موسیقی (دو رکن اصلی سینما) در اسلام، چند نظر متفاوت وجود دارد، که مستقیماً به حلال یا حرام بودن سینما منجر شده است. بنابراین، با استفاده از آیات قرآن، احادیث پیامبر و اهل بیت و نیز فتواهای مراجع تقلید و مفتیان، و به روز کردن برخی از تفاسیر و فتواها، به بحث بازیگری و حضور زن در سینما پرداخته شده است. از آنجا که نخستین نمونه جهانی فیلم دینی اسلامی ـ یعنی فیلم مصطفی عقاد به نام الرساله ـ گرفتار برخی قیدوبندهای سیاسی و شرعی شده است، به عنوان الگو انتخاب گردیده است. از این گذشته، یک فصل کامل به معرفی عقاد و روش وی در ارائه بعثت پیامبر و مرحله انتشار اسلام و نیز تمهیدهای وی برای پرهیز از اشکالات شرعی و عرفی اختصاص یافته است. گفتنی است که روش عقاد در این فیلم، به صورت الگویی برای ساخت فیلمها و مجوعه های داستانی اسلامی درآمده است.